หน่วยที่ 3
การสื่อสารเพื่อการเรียนการสอน
ความหมายและองค์ประกอบของการสื่อสาร
การสื่อสาร
(Communication) หมายถึง
กระบวนการส่งข่าวสารข้อมูลจากผู้ส่งข่าวสารไปยังผู้รับข่าวสาร
มีวัตถุประสงค์เพื่อชักจูงให้ผู้รับข่าวสารมีปฏิกิริยาตอบสนองกลับมา
โดยคาดหวังให้เป็นไปตามที่ผู้ส่งต้องการ
องค์ประกอบของการสื่อสาร ประกอบด้วย
1. ผู้ส่งข่าวสาร (Sender)
2. ข้อมูลข่าวสาร (Message)
3. สื่อในช่องทางการสื่อสาร (Media)
4. ผู้รับข่าวสาร (Receivers)
5. ความเข้าใจและการตอบสนอง
ประเภทของสื่อการเรียนการสอน
1. สื่อประเภทวัสดุ
1.1 วัสดุที่เสนอความรู้ได้จากตัวมันเอง
1.2 วัสดุที่ต้องอาศัยสื่อประเภทเครื่องกลไก เป็นตัวนำเสนอความรู้
2. สื่อประเภทเครื่องมือ
หรือโสตทัศนูปกรณ์
ได้แก่ สื่อใหญ่
ที่เป็นตัวกลางหรือทางผ่านของความรู้ ที่ถ่ายทอดไปยังครูและนักเรียน
3. สื่อประเภทเทคนิคหรือวิธีการ ตัวกลางในกระบวนการเรียนการสอนไม่จำเป็นต้องใช้แต่วัสดุหรือเครื่องมือเท่านั้น
คุณค่าของสื่อการเรียน
1.
สื่อการเรียนการสอนสามารถเอาชนะข้อจำกัดเรื่องความแตกต่างกันของประสบการณ์ดั้งเดิมของผู้เรียน
2. ขจัดปัญหาเกี่ยวกับเรื่องสถานที่
ประสบการณ์ตรงบางอย่างหรือการเรียนรู้
3.
ทำให้เด็กได้รับประสบการณ์ตรงจากสิ่งแวดล้อมและสังคม
4.
สื่อการเรียนการสอนทำให้เด็กมีความคิดรวบยอดเป็นอย่างเดียวกัน
5.
ทำให้เด็กมีมโนภาพเริ่มแรกอย่างถูกต้องและสมบูรณ์
6.
ทำให้เด็กมีความสนใจและต้องการเรียนในเรื่องต่าง ๆ มากขึ้น
7. เป็นการสร้างแรงจูงใจและเร้าความสนใจ
8.
ช่วยให้ผู้เรียนได้มีประสบการณ์จากรูปธรรมสู่นามธรรม
วัตถุประสงค์ของการสื่อสาร
1. เพื่อแจ้งให้ทราบ (inform) ในการทำการสื่อสาร ผู้ทำการสื่อสารควรมีความ
ต้องการที่จะบอกกล่าวหรือชี้แจงข่าวสาร
เรื่องราว เหตุการณ์
หรือสิ่งอื่นใดให้ผู้รับสารได้รับทราบ
2. เพื่อสอนหรือให้การศึกษา (teach or education) ผู้ทำการสื่อสารอาจมีวัตถุประสงค์เพื่อจะ ถ่ายทอดวิชาความรู้ หรือเรื่องราวเชิงวิชาการ
เพื่อให้ผู้รับสารได้มีโอกาสพัฒนาความรู้ให้เพิ่มพูนยิ่งขึ้น
3.
เพื่อสร้างความพอใจหรือให้ความบันเทิง
ผู้ทำการสื่อสารอาจ ใช้วัตถุประสงค์ในการสื่อสารเพื่อสร้างความพอใจ หรือให้ความบันเทิงแก่ผู้รับสาร
4. เพื่อเสนอหรือชักจูงใจ
ผู้ทำการสื่อสารอาจใช้วัตถุประสงค์ในการสื่อสารเพื่อให้ข้อเสนอแนะ หรือชักจูงใจในสิ่งใดสิ่งหนึ่งต่อผู้รับสาร และอาจชักจูงใจให้ผู้รับสารมีความคิดคล้อยตาม
5. เพื่อเรียนรู้ (learn)
วัตถุประสงค์นี้มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับผู้รับสาร การแสวงหาความรู้ของผู้รับสาร
โดยอาศัยลักษณะของสาร
ในกรณีนี้มักจะเป็นสารที่มีเนื้อหาสาระเกี่ยวกับวิชาความรู้
เป็นการหาความรู้เพิ่มเติมและเป็นการทำความเข้าใจกับเนื้อหา
6. เพื่อกระทำหรือตัดสินใจ (dispose or decide) ในการดำเนินชีวิตของคนเรามี
สิ่งหนึ่งที่ต้องกระทำอยู่เสมอก็คือ
การตัดสินใจกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง
ซึ่งการตัดสินใจ นั้นอาจได้รับการเสนอแนะ
หรือชักจูงใจให้กระทำอย่างนั้นอย่างนี้จากบุคคลอื่นอยู่เสมอ
การสื่อสารเพื่อการเรียนการสอน
ความหมายของการเรียน
- การเรียน คือ
การสอนและการวัดผลแบบมีครูและตำราเป็นศูนย์กลาง และเน้นการท่องจำตามคำบรรยาย/ตำรา
เป็นการเพิ่มพูนปริมาณองค์ความรู้แบบสำเร็จรูป และ/หรือ
- การศึกษาคือ กระบวนการเรียนรู้
(Learning process) ซึ่งประกอบด้วย การคัดเลือก
การตีความสร้างสรรค์ และนำความรู้ใหม่ของผู้เรียนแต่ละคน ไปประยุกต์ใช้ในชีวิต
การแก้ปัญหา และการทำงานต่างๆ
จุดมุ่งหมายของการเรียนรู้
พฤติกรรมการเรียนรู้ตามจุดมุ่งหมายของนักการศึกษาซึ่งกำหนดโดย บลูม และคณะ
มุ่งพัฒนาผู้เรียนใน 3 ด้าน ดังนี้
ด้านพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) คือ
ผลของการเรียนรู้ที่เป็นความสามารถทางสมอง ครอบคลุมพฤติกรรมประเภท ความจำ
ความเข้าใจ การนำไปใช้
ด้านเจตพิสัย (Affective Domain) คือ
ผลของการเรียนรู้ที่เปลี่ยนแปลงด้านความรู้สึก ครอบคลุมพฤติกรรมประเภท
ความรู้สึก ความสนใจ ทัศนคติ การประเมินค่าและค่านิยม
ด้านทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) คือ
ผลของการเรียนรู้ที่เป็นความสามารถด้านการปฏิบัติ ครอบคลุมพฤติกรรมประเภท
การเคลื่อนไหว การกระทำ การปฏิบัติงาน การมีทักษะและความชำนาญ
องค์ประกอบของการเรียนรู้
แรงขับ (Drive) เป็นความต้องการที่เกิดขึ้นภายในตัวบุคคล
เป็นความพร้อมที่จะเรียนรู้ของบุคคลทั้งสมอง ระบบประสาทสัมผัสและกล้ามเนื้อ
สิ่งเร้า (Stimulus) เป็นสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นในสถานการณ์ต่างๆ
ซึ่งเป็นตัวการที่ทำให้บุคคลมีปฏิกิริยา หรือพฤติกรรมตอบสนองออกมา
ในสภาพการเรียนการสอน
การตอบสนอง (Response) เป็นปฏิกิริยา
หรือพฤติกรรมต่างๆ ที่แสดงออกมาเมื่อบุคคลได้รับการกระตุ้นจากสิ่งเร้า
ทั้งส่วนที่สังเกตเห็นได้และส่วนที่ไม่สามารถสังเกตเห็นได้
การเสริมแรง (Reinforcement) เป็นการให้สิ่งที่มีอิทธิพลต่อบุคคลอันมีผลในการเพิ่มพลังให้เกิดการเชื่อมโยง
ระหว่างสิ่งเร้ากับการตอบสนองเพิ่มขึ้น การเสริมแรงมีทั้งทางบวกและทางลบ
ซึ่งมีผลต่อการเรียนรู้ของบุคคลเป็นอันมาก
พัฒนาการของการสื่อการ
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมของโลก
นับตั้งแต่มนุษย์ได้มีการรวมกลุ่มกันเป็นสังคมขนาดใหญ่นั้น อาจแบ่งออกเป็น 3 ยุค
ที่สำคัญตามลำดับ คือ เริ่มแรกเป็นยุคของเกษตรกรรม
ต่อมาเปลี่ยนแปลงเป็นยุคอุตสาหกรรม และถึงปัจจุบันได้ชื่อว่าเป็นยุคของการสื่อสาร
เหตุที่ยุคปัจจุบันได้รับการเรียกขานว่าเป็นยุคของการสื่อสาร
เพราะเป็นยุคที่เทคโนโลยีด้านการสื่อสารข้อมูลต่างๆ มีความเจริญก้าวหน้าอย่างมาก
และอัตราความเจริญเป็นไปอย่างรวดเร็ว
การสื่อสารในยุคโบราณ
การสื่อสารในยุคโบราณ
เป็นการสื่อสารอย่างง่ายตามธรรมชาติของการดำเนินชีวิตในสมัยนั้น
แม้ว่าการใช้ภาษาหรือรหัสสัญญาณในการสื่อสารจะอยู่ในขอบเขตจำกัด แต่ก็สามารถสื่อสารกันได้ผลดี
เพราะผู้คนมีจำนวนน้อย การสื่อสารจึงไม่
นอกจากการบอกกล่าวโดยการสื่อสารอย่างง่าย ด้วยคำพูดหรือภาษาท่าทางแล้ว
ภาพเขียนโบราณตามผนังถ้ำเป็นหลักฐานสำคัญอันหนึ่ง
ที่แสดงให้เห็นความพยายามที่จะสื่อความหมายของมนุษย์
การสื่อสารในยุคเกษตรกรรม
ในยุคนี้เกิดการรวมกลุ่มกันเป็นชุมชนขนาดใหญ่
มีหัวหน้าหรือกษัตริย์ผู้ปกครอง พัฒนาการทางด้านความรู้ ความคิด การเมืองการปกครอง
ทำให้จำเป็นต้องคิดค้นภาษา หรือสัญลักษณ์เพื่อใช้ในการสื่อสารให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
การสื่อสารจึงมีความซับซ้อนขึ้นตามไปด้วย
เมื่อมีการค้นพบกรรมวิธีทางการพิมพ์ยิ่งเป็นการช่วยสนับสนุนให้เกิดการบันทึกและเผยแพร่ความรู้ข่าวสารต่างๆ
มากขึ้นเป็น
การสื่อสารในยุคอุตสาหกรรม
เนื่องจากประชากรโลกมีจำนวนเพิ่มขึ้น
มีการติดต่อค้าขายระหว่างกลุ่มชนประกอบกับมีการค้นพบทางวิทยาศาสตร์ที่สำคัญ
เป็นเหตุผลักดันให้ต้องแสวงหากรรมวิธีในการผลิตสินค้า
ให้เพียงพอต่อความต้องการ
ในเวลาต่อมา จากสังคมเกษตรกรรม
กลายเป็นสังคมอุตสาหกรรมที่มีความซับซ้อนขึ้น
ผู้คนทำงานแข่งกับเวลาเพื่อให้ได้ผลผลิตมากๆ การสื่อสารก็มีความซับซ้อนตามไปด้วย
การสื่อสารในยุคปัจจุบัน
ปัจจุบันได้ชื่อว่า
เป็นยุคของการสื่อสารอย่างแท้จริง การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง
ตลอดจนความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีทุกๆ ด้าน ทำให้การสื่อสารกลายเป็นปัจจัยที่มีความสำคัญอย่างมาก จากอดีตที่เคยทำสงครามรบพุ่งฆ่าฟันกันด้วยอาวุธ
เพื่อครอบครองดินแดน และหาแหล่งทรัพยากร กลายมาเป็นการทำสงครามทางการค้า
และสงครามทางวัฒนธรรม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น